De eerste suikerfabriek in Sas van Gent was de NV Beetwortelsuikerfabriek Sas van Gent, een initiatief van Belgische en Zeeuws-Vlaamse investeerders. Doordat steeds meer Zeeuwse boeren eind negentiende eeuw suikerbieten gingen verbouwen steeg de behoefte om de bieten in de buurt te verwerken. Door de aanwezigheid van relatief veel zoet water - noodzakelijk voor de productie van suiker - in Zeeuws-Vlaanderen was het aan een kanaal gelegen Sas van Gent een aantrekkelijke vestigingsplaats.

Een van de investeerders van de Beetwortelsuikerfabriek was de Belg Harold Mechelynck, zoon van een Gentse suikerfabrikant. Meyelynck  trad namens de fabriek op als contractant met de suikerbietenboeren en was goed bevriend met de directeur van de Sasse suikerfabriek, Pierre Malotaux.

De eerste suikerfabriek kende een moeizame start en moest twee keer een doorstart maken. Bovendien kreeg de Beetwortelsuikerfabriek vanaf 1900 concurrentie van een door de boeren opgerichte coöperatieve suikerfabriek, de Eerste Nederlandsche Coöperatieve Beetwortelsuikerfabriek (ENCB). De reden voor de stichting van deze nieuwe fabriek lag in het feit dat ze ontevreden waren over de lage prijzen die ze bij de Beetwortelfabriek voor hun bieten kregen.

De ENCB kende een geweldige start en steeds meer boeren sloten zich bij deze nieuwe fabriek aan. Door een plotselinge daling van de suikerprijzen kwam de ENCB echter in de financiële problemen en wist slechts met moeite te overleven.

Vanaf het midden van de twintigste eeuw kwam er steeds meer concurrentie op de bietsuikermarkt. Het leidde tot fusies en overnames van suikerfabrieken. Als gevolg hiervan ging de Beetwortelsuikerfabriek in 1942 op in CSM (Centrale Suiker Maatschappij) en de coöperatieve in 1970 in de Suiker Unie. Daarnaast werd het productieproces verder gerationaliseerd, waardoor er minder personeel nodig was.

In de jaren tachtig konden de relatief kleine suikerfabrieken in Sas van Gent nog altijd niet efficiënt genoeg produceren. Dit leidde er toe dat ze uiteindelijk dicht gingen. De fabriek van CSM sloot in 1986, de Suikerunie ging in 1990 dicht. De suikerfabrieken in Sas van Gent bestaan niet meer. Een aantal suikerloodsen zijn er nog. In het oudste daarvan, in 1921 gebouwd als suikerentrepot van de ENCB,  opende het Industrieel Museum Zeeland op 27 juni 2015 haar deuren.

Wim van Gorsel

Bron: Zeeuwse Ankers

Een Suikerbietensage

Dit artikel is geschreven in het kader van Een Suikerbietensage. Voor de expositie 'Een Suikerbietsage' duikt Zeeuwse fotograaf Janne van Gilst in de geschiedenis van de Suikerbiet in Zeeland. Tot en met 6 april 2024 in de ZB!